Nowy Testament, a zwłaszcza listy św. Pawła wskazują na drogę do świętości poprzez odrzucenie „człowieka starego” (czyt. pełnego wad, niewłaściwego myślenia, i postaw), a przyobleczenie się w „człowieka nowego, stworzonego według Boga, w sprawiedliwości i prawdziwej świętości" (Ef 4, 24). Uczniowie Jezusa "odrzuciwszy kłamstwo" (Ef 4, 25), mają "odrzucić... wszelkie zło, … podstęp i udawanie, zazdrość i jakiekolwiek złe mowy"
(1 P 2,1).
Spośród wykroczeń przeciw prawdzie Katechizm Kościoła Katolickiego wymienia: fałszywe świadectwo i krzywoprzysięstwo, pochopny sąd, obmowy, oszczerstwa, zachęty poniżające i utwierdzające w złych czynach (w formie komplementów, pochlebstw, służalczości, ironii, próżności lub samochwalstwa) oraz kłamstwo z intencją oszukania.
1. Fałszywe świadectwo i krzywoprzysięstwo
Wypowiedź sprzeczna z prawdą, wyrażona publicznie, nabiera szczególnego znaczenia. Przed sądem staje się ona fałszywym świadectwem. Złożona pod przysięgą jest krzywoprzysięstwem. Takie sposoby postępowania przyczyniają się do skazania osoby niewinnej, do uniewinnienia osoby winnej lub też do zwiększenia kary, której podlega osoba oskarżona. Podważają one w sposób istotny sprawowanie wymiaru sprawiedliwości i słuszność wyroku ogłoszonego przez sędziów.
2. Pochopny sąd, obmowy i oszczerstwa
Poszanowanie dobrego imienia osób zabrania jakiegokolwiek niesprawiedliwego czynu lub słowa, które mogłyby wyrządzić im krzywdę. Staje się winnym, pochopnego sądu, kto nawet milcząco uznaje za prawdziwą - bez dostatecznej podstawy - moralną wadę bliźniego; obmowy, kto bez obiektywnie ważnej przyczyny ujawnia wady i błędy drugiego człowieka osobom, które o tym nie wiedzą; oszczerstwa, kto przez wypowiedzi sprzeczne
z prawdą szkodzi dobremu imieniu innych i daje okazję do fałszywych sądów na ich temat. Obmowa i oszczerstwo niszczą dobre imię i cześć bliźniego. Cześć jest świadectwem społecznym składanym godności człowieka i każdy ma naturalne prawo do czci, do dobrego imienia i do szacunku.
W celu uniknięcia wydawania pochopnego sądu każdy powinien zatroszczyć się, by – w takiej mierze,
w jakiej to możliwe - interpretować w pozytywnym sensie myśli, słowa i czyny swego bliźniego. Jakże mądra i prawdziwa jest dewiza św. Ignacego Loyoli (ĆD 22):
„Każdy dobry chrześcijanin winien być bardziej skory do ocalenia wypowiedzi bliźniego niż do jej potępienia. A jeśli nie może jej ocalić, niech spyta go, jak on ją rozumie; a jeśli on rozumie ją źle, niech go poprawi z miłością; a jeśli to nie wystarcza, niech szuka wszelkich środków stosownych do tego, aby on, dobrze ją rozumiejąc, mógł się ocalić”.
3. Zachęta i utwierdzenie w przewrotności i niewłaściwych czynach
Należy potępić wszelkie słowa lub postawy, które przez komplementy, pochlebstwo
lub służalczość zachęcają i utwierdzają drugiego człowieka w złośliwych czynach i w przewrotności jego postępowania. Pochlebstwo stanowi poważne przewinienie, jeżeli przyczynia się do powstania wad lub grzechów ciężkich. Pragnienie wyświadczenia przysługi lub przyjaźń nie usprawiedliwiają dwuznaczności języka. Pochlebstwo jest grzechem powszednim, gdy zmierza jedynie do bycia miłym, uniknięcia zła, zaradzenia potrzebie,
otrzymania uprawnionych korzyści. Próżność lub samochwalstwo stanowią grzech przeciw prawdzie. To samo dotyczy ironii, która zmierza do poniżenia kogoś przez ośmieszanie w sposób nieprzychylny pewnego aspektu jego postępowania.
4. Mówienie nieprawdy (kłamstwo) z intencją oszukania
Kłamstwo polega na mówieniu nieprawdy z intencją oszukania (…) by wprowadzić w błąd tego, kto ma prawo znać prawdę. Kłamstwo samo w sobie stanowi jedynie grzech powszedni; staje się ono jednak grzechem śmiertelnym, gdy poważnie narusza cnotę sprawiedliwości i miłości. Dobrowolny zamiar wprowadzenia bliźniego w błąd przez wypowiedzi sprzeczne z prawdą narusza sprawiedliwość i miłość. Wina jest jeszcze większa, gdy intencja oszukania może mieć zgubne skutki dla tych, których odwraca od prawdy. (…) Kłamstwo jest zgubne dla każdej społeczności; podważa zaufanie między ludźmi i niszczy tkankę relacji społecznych.
Na podstawie KKK 2475-2486 - opracowała Gabriela Seifert-Knopik